CẢM THỨC QUÊ
NHÀ
(Đọc tập thơ Khúc lưu vong bầy chim sẻ của Phụng Lam, NXB Đà Nẵng 2006)
Khúc
lưu vong bầy chim sẻ là khúc
tưởng niệm dời xa cố quận-chữ dùng của cố thi sĩ Bùi Giáng; với tôi: cảm thức
quê nhà miên viễn: Ta về xanh gọi khúc mùa/ tiếng liềm xục xạc nhặt khua tay người/ chim
đồng lội mót thóc rơi/ dáng em gánh lúa kéo cời vai sa.(Khúc mùa).
Sinh năm 1938, ở làng Lam Phụng, Đại Hồng,
Đại Lộc, 30 năm cầm bút, nghiệp thơ dằng dặt niềm vui, nỗi buồn; đến tuổi chiều
xế nhà thơ Phụng Lam mới ấn hành tập thơ đầu tay này. Nói khiêm tốn như nhà thơ
là tặng vật cho quê hương, gia đình và bạn đọc. Nói thì vậy, nhưng đâu giản dị
đơn sơ vậy? Ta cứ bị đời xô nghiêng nhiều
phía/ may có câu thơ giữ thế thăng bằng. (Thanh thản)-Một "tuyên ngôn cổ điển" thơ
có sức ám ảnh kỳ lạ; thông điệp về sức mạnh thẩm mỹ của nghệ thuật nói chung,
thi ca nói riêng ?
Tập thơ
không chia nội dung đề tài thành những phần rõ rệt mà đan xen vào nhau. Nổi
bật, đầy đặn hơn cả là bàng bạc nỗi thổn thức quê nhà tuổi thơ trong tâm tưởng;
những hình ảnh cũ xưa khăn nhung mỏ quạ, yếm lụa sồi được tác giả diễn đạt, sắp đặt với một
thi pháp , ngôn ngữ tươi mới, phù hợp cảm xúc mỹ cảm hiện thực: Tiếng
trưa ve rót xuống làng em/ chim dộc ru con tay mềm võng cỏ/ chim cu há mồm ngậm
chùm nắng đỏ/ bưng tiếng trưa làng chờ gió em giê. (Tiếng trưa quê). Bất chợt, tôi cảm nhận một chút đồng điệu nào
đó giữa nhà thơ Phụng Lam và cây bút tản văn khúc chiết, đầy cảm hứng của Quảng
Nam là Lam Hà.Với tần suất ám ảnh làng xưa, các hoạt động văn hóa của dân tộc
đôi khi trở thành những biểu tượng trù phú, tươi đỏ trong văn thơ hai ông.Thiết
nghĩ , có lý khi nhà thơ Đông Trình giới thiệu: "Thơ Phụng Lam treo đầy mặt nạ của quá khứ. Anh là
người cơ hồ đi ngược chiều với dòng chảy thời gian. Mười năm trước, có thể xa
hơn thế nữa, tôi đã gặp anh với những bài thơ đầy tiếc nuối, ngậm ngùi: Tay
nào em hái hoa yêu/ Tay nào em khỏa nắng chều
để quên?.Người ta đã quên thì
anh tìm.Tìm xưa..."
Sức nặng
tập thơ còn là tiếng nói tâm hồn ngân vang, chân thực, trong trẻo; và điều đó
đã truyền cảm tinh tế, tự nhiên vào tâm hồn tri âm độc giả, gợi mở về một cái
đẹp bền bỉ của những câu ca dao lung linh, huyền ảo: Nằm lăn đồng cỏ thả hồn/lời chim
vịt rót cay con mắt chiều/cảm ơn rơm rạ rất nhiều/biết nuôi hạt thóc cánh diều
giấc mơ. (Hoa vàng rạ rơm).Nếu
nói lục bát của Phụng Lam đã đạt độ chín đỏ, vàng mười thì hơi quá, nhưng rất
có ấn tượng về cách ôm vần chặt, cách gieo chữ, ngắt câu, nhịp điệu mới, ghi nhận
có những thành công nhất định.
Nhưng
thật lạ, đọc kỹ tập thơ, tôi có cảm nhận những bài "đinh" trong tập,
những bài "để đời", được giải thưởng tạp chí Sông Hương, là những bài
viết về nỗi niềm suy tư lẽ đời, phận người, công danh, thị phi văn hóa, nhưKhúc
lưu vong bầy chim sẻ, Thấu cảm, Lửa chi sơ, nhớ Phùng Quán...Tựu trung, những bài thơ ấy có một cách nhìn, cách viết xê dịch, ngôn
ngữ tung tẩy, hình tượng kín đáo, gợi mở cho bạn đọc nhiều hướng tiếp cận vấn
đề, thấu cảm lẽ "sắc không" của trời đất, và ý niệm tương tự
"tiềm thức kết hợp suy tưởng, tạo nên thi ca" (F.Schiler):
Cụ
Nguyễn Du luyện chữ tâm
Thành
ngọc
thả
vào bể dâu
nàng
Kiều mười lăm năm
Nổi
Chìm
Cười
Khóc
Ngọc
vẫn long lanh sông Tiền Đường.
(Thấu
cảm)
Có lẽ
có rất nhiều điều cần bàn, những cái hay nào đó còn ẩn sâu trong các câu chữ
cần đọc nhiều lần để giải mã. Tuy vậy, với những cảm hứng chủ đạo của tập thơ
đã hiển lộ, với độ dày của tập thơ dường như tác giả muốn tổng kết một quá
trình lao động nghệ thuật nghiêm túc, cần mẫn, miệt mài thật đáng trân trọng
xiết bao! Nhưng giá như tác giả bớt tham vọng và dễ dãi cắt bỏ đi những bài cũ
kỷ, non tay, sắp đặt hệ thống hơn tư tưởng chủ đề, mạnh dạn hơn nữa bước ra
khỏi ngôi làng hiện thực, đẩy ngôn ngữ "quặn thắt" hơn về phía triết
lý nhân sinh cội nguồn thì hy vọng tập thơ mang một chiều kích lớn hơn.Âu đó
cũng là một nhận định sai lầm, dầy tính chủ quan.Những gì tập thơ thể hiện cũng
đã trĩu nặng một ám ảnh nhân sinh, một phong cách thơ tươi trẻ, khá hấp dẫn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét